NOWA USTAWA O TERMINACH ZAPŁATY W TRANSAKCJACH HANDLOWYCH
Sejm RP 11 września 2015 r. uchwalił przygotowaną w Ministerstwie Gospodarki ustawę o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Projekt wprowadza ujednolicony mechanizm naliczania odsetek w obrocie cywilnoprawnym, gwarantujący, że poziom odsetek maksymalnych będzie zbliżony do stóp procentowych.
Jednym z celów zaproponowanych rozwiązań jest utrzymanie wysokości odsetek na odpowiednim poziomie w przypadku zmiany poziomu inflacji, a co za tym idzie – zmiany wysokości stóp procentowych. Relacja między odsetkami kapitałowymi i za opóźnienie będzie stała: odsetki za opóźnienie będą wyższe od odsetek płaconych za pożyczony kapitał. Taka sama relacja zostanie zachowana między odsetkami maksymalnymi kapitałowymi a odsetkami maksymalnymi za opóźnienie. Zaakcentowana tym samym zostanie funkcja sankcyjna odsetek za opóźnienie. Odsetki ustawowe za opóźnienie w zapłacie w obrocie profesjonalnym będą natomiast wyższe, niż te w obrocie konsumenckim. W obrocie profesjonalnym funkcja sankcyjna powinna być bowiem szczególnie wyraźnie zaakcentowana, aby wzmacniać pożądane postawy płatnicze w obrocie gospodarczym.
Mechanizm naliczania wszystkich odsetek w obrocie konsumenckim i tych za pożyczony kapitał, i tych za opóźnienia, oparty został na stopie referencyjnej Narodowego Banku Polskiego, która jest stopą podstawową NBP i niższą od do tej pory wykorzystywanej stopy lombardowej.
Ujednolicony i uproszczony system naliczania odsetek w obrocie cywilnoprawnym ułatwi korzystanie z projektowanych przepisów adresatom norm prawnych. Nowe rozwiązania pozytywnie wpłyną na sytuację kredytobiorców i osób prowadzących działalność gospodarczą. Propozycje te zagwarantują, że w razie wzrostu stóp procentowych ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej, ograniczone zostanie ryzyko gwałtownego wzrostu spirali zadłużenia w przyszłości. Spowodują również, że wzrost lub spadek będzie łagodny, a nie gwałtowny.
Nowelizacja ustawy wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 20011/7/UE dotyczącej zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych i zmienia zasady naliczania odsetek w obrocie cywilnoprawnym.
***
Najważniejsze zmiany wynikające z ustawy:
• wprowadzenie wynikającego wprost z dyrektywy mechanizmu obliczania odsetek za opóźnienie w obrocie profesjonalnym – stopa referencyjna NBP + 8 punktów procentowych;
• nowy mechanizm naliczania odsetek ustawowych z Kodeksu cywilnego oraz zróżnicowanie wysokości tych odsetek – odsetki ustawowe (kapitałowe) stanowić będą sumę stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych, odsetki ustawowe za opóźnienie – sumę stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych;
• nowy mechanizm naliczania odsetek maksymalnych, które stanowić będą dwukrotność odpowiednio – odsetek ustawowych (kapitałowych|) lub odsetek ustawowych za opóźnienie.
Ponadto, w części ustawy dotyczącej obrotu profesjonalnego (handlowego), projekt dostosowuje część pojęć do brzmienia dyrektywy oraz doprecyzowuje te przepisy, które wywołują trudności w praktycznym stosowaniu (np. naliczanie tzw. rekompensaty w sytuacji wystawiania wielu faktur w ramach jednej umowy).
